Rett Sendromu: Kapsamlı Rehber

Genel Bakış

Rett Sendromu; X’e bağlı geçiş gösteren ve insidansı 1/10.000-20.000 olan ciddi nörogelişimsel bir hastalıktır. Yaşamın ilk 6 ila 12 ayında normal ya da normale yakın gelişim periyodu sonrasında edinilmiş motor ve konuşma becerilerinin ve anlamlı el hareketlerinin kaybı, buna eşlik eden stereotipik el hareketleri, yürüme bozukluğu ve gelişim geriliği ile karakterizedir.

Klinik Belirtiler

Gerileme Dönemi

Gerileme çoğunlukla hızlıdır, haftalar-aylar içinde görülebilir ve bu periyotta:

• Otizm belirtileri
• Zayıf göz teması
• Ciddi uyku bozukluğu
• İrritabilite ortaya çıkar

Bu gerileme dönemini hafif iyileşme ve stabilizasyon izler. Klasik klinik tablonun izlenmediği durumlar atipik Rett Sendromu olarak adlandırılır.

Otizm Spektrum Bozukluğu ile İlişkisi

DSM-IV TR’de yaygın gelişimsel bozukluklar arasında otizm ile birlikte sınıflandırılmış olan Rett sendromu DSM-5’te nörogelişimsel bozukluklar grubundaki bozukluklara dahil edilmemiştir.

Ortak Belirtiler

Her iki bozuklukta klinik olarak bazı ortak belirtiler görülse de Rett sendromunun Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) ile bazı farklılıkları da bulunmaktadır:

• 6-18 ay civarında dil becerileri ve sosyal iletişim becerilerinde kayıp
• Sosyal, iletişimsel kısıtlılık ve tekrarlayan hareketler

Farklılıklar

• Rett sendromunda regresyon daha belirgindir
• Yürüme bozukluğu ve mikrosefali gibi bulgular eşlik eder
• El stereotipileri sık ve yaygın olarak gözlenir
• Amaçlı el kullanımı bozulur

Genetik Temeller

MECP2 Geni Mutasyonları

• Tipik Rett Sendromu olan hastaların %95’inde
• Atipik Rett Sendromu olan hastaların %73.2’sinde MECP2 geninde mutasyonlar saptanır

Mutasyonların neredeyse tamamı sporadiktir. R168X, R255X ve R270X’te baz değişimi (trunkal) mutasyonları, büyük ekleme ve delesyonlar daha ciddi fenotiplere neden olurlar.

Diğer Genler

Rett Sendromu olan hastaların %3-5’inde MECP2 mutasyonu saptanmaz. CDKL5 ve FOXG1 atipik Rett Sendromuna neden olabilen diğer genlerdir. Erken başlangıçlı, epilepsisi olan veya mikrosefalisi olan erkek çocuklarda bu genler akla gelmelidir.

Epilepsi ve Nörolojik Bulgular

Epilepsi Sıklığı

Rett Sendromu olan hastaların %60-80’inde epilepsi bildirilmiştir. Erken başlangıçlı Rett Sendromlu hastalarda epilepsi insidansı daha yüksektir ve daha ciddi motor gerilik eşlik eder.

Nöbet Tipleri

• En sık: Kompleks parsiyel nöbetler ve generalize tonik-klonik nöbetler
• Daha nadir: Absans ve klonik nöbetler
• Ateşli nöbetler Rett Sendromu olan hastalarda daha sık görülür

Prognostik Kriterler

• MECP2 mutasyonu olmayan Rett sendromu hastalarında nöbetler daha erken görülür
• Erken başlangıçlı nöbetler daha dirençli seyrederler
• Nöbetlerin 5 yaşından sonra başlaması iyi prognostik kriter olarak kabul edilir

Yanlış Nöbet Değerlendirmesi

Rett Sendromu hastalarında şu paternler yanlış olarak nöbet olarak değerlendirilebilir:

• El stereotipileri
• Nefes tutma ve siyanoz
• Hiperventilasyon ve kaotik solunum paterni
• Göz hareketleri
• Ağız-yüz diskenezisi

Zamanlama ve Evreler

MECP2 Mutasyonu Pozitif Hastalar

Epileptik nöbetler, hastalığın 2. ve 3. evresinde, çoğunlukla 7 ve 12 yaş arasında ortaya çıkar.

CDKL5 Mutasyonu Pozitif Hastalar

Nöbetlerin %50’si infantil spazm şeklindedir.

EEG Bulguları

Erken Dönem

Klasik Rett Sendromunda erken dönemde tipik olarak EEG normaldir. Motor belirtiler ve uyku problemleriyle birlikte sentrotemporal bölgede fokal epileptik deşarjlar görülebilir.

İleri Evreler

EEG’de:

• Bozulmuş uyku organizasyonu
• Bilateral senkronize burst psödoperiyodik delta aktivitesi
• Generalize ritmik diken dalga deşarjları görülür

Son Evre

Hastalığın son evresinde nöbetler artık öne çıkan özellik değildir.

#RettSendromu #MECP2Geni #NörogelişimselBozukluk #OtizmSpektrumBozukluğu #Epilepsi #GenetikSendrom #XeBağlıGeçiş #StereotipikElHareketleri #CDKL5 #FOXG1 #İnfantilSpazm #Nörogenetik #GelişimGeriliği #Mikrosefali #EEGAnormallikleri